Universe 25

25.Evren Deneyi:

John B. Calhoun Nüfus artışı ve bunun bireyler üzerindeki etkilerini araştırmaya kendini adamış bir bilminsanıdır. Kurguladığı deneyinde Beyaz Fareler için 5 Yıldızlı Otel ayarında bir yaşam alanı oluşturmuştur. Farelerin hiç bitmeyecek şekilde suları yemekleri ve geniş odaları vardır. Düzenli veteriner kontrelleri yapılır ve fareler için herhangi bir yırtıcı tehditi yoktur. Yaklaşık 3000 fare kapesiteli bu otel, fareler için güvenli ve konforlu bir deney alanıdır. Deney 4 erkek 4 dişi fare ile başlar. İlk 104 gün fareler bırakıldıkları ortama uyum sağlamaya çalışır ve alanlarını belirler (ilk evre). Bu alışma süreciden sonra Calhoun'ın patlama evresi olarak adlandırdığı, aşırı nüfus artışı gerçekleşir. Her 2 ayda 2 katına çıkan nüfus 315.günde 600'ün üstüne ulaşır. Bu sırada farelerin davranışlarında bi değişme meydana gelir. Odaların bazılarında fare popülasyonu diğerlerinden daha fazladır, her odada yemek ve su olmasına rağmen bazı odalar boştur. Zaman içinde farelerin yemeklerini birlikte yemekten, sosyalleşmekten hoşlandıkları gözlemlenir. Bu durumda bazı odalar kapasitesinden fazla fare barındırırken, bazıları yarı dolu ya da boştur. Nüfusun hızlı artışı ile beraber duraklama dönemi başlar. Kalabalık bir çevreye doğan farelerde ortama adapte olma sorunları vardır. Bazı anne fareler yavrularını korumayı bırakıp onları yemeye başlar. Bazı Erkek fareler kendi alanlarını korumayı bırakıp otelin meydanında gezinerek daha zayıf gördükleri farelere saldırır, bu zayıf farelerde bir süre sonra başkalarına saldırmaya başlar. Bu sürede hiç bir  yiyecek ve boş alan sıkıntısı yoktur. Bir kısım fare (Calhoun bu farelere “beautiful ones” diyor) en üst kattaki odalara çekiliyor. Bunlar aşağıdaki karmaşadan izole bir biçimde, hayatlarını yemek yiyip, uyuyarak geçirmeyi tercih ediyor. Çiftleşmiyorlar, savaşmıyorlar. 560.günde nüfus zirve noktası olan 2200'e ulaşır. 50 günde 100'ün altına düşer nüfus ve ölüm evresi olarak adlandırlır. Kala fareler aslında ilk başlardaki şartlarla aynı koşullara ulaşmış olsa da artık yeni doğumlar olmuyor, hayatta kalma dürtülerini yitirdikleri için son dişi farenin ölümü ile deney sonar eriyor. İzole olarak yaşayan “beautiful ones” zavallılar için söylenecek pek bir şey yok. Calhoun, kolonideki inanılmaz çöküşü fark ettiği esnada bu fareleri otelden dışarı çıkartıp yeni bir sisteme yerleştiriyor. Bu stemde nüfus daha azken, yer sıkıntısı da tamamen ortadan kaldırılmış durumda. Farelerin, ruhsal boşluklarından uyanıp ekosistemi keşfe çıkacakları düşünülüyor. Ancak sonuçlar, beklenildiği gibi olmuyor. Fareler, bu yeni ekosistemde dahi birbirleriyle hiçbir şekilde sosyal etkileşime girmiyor ve üremekten kaçınmaya devam ediyor ve hepsi yaşlılıktan ölüyor. 

 Dr. Calhoun (sağda) ve iş arkadaşları ile fare deneyini incelerken.

Meraklılarına:https://www.youtube.com/watch?time_continue=1&v=iOFveSUmh9U

Yazar:Kubilay Kılıç